Rodzaje działalności gospodarczej

Mówiąc o prowadzeniu własnej działalności gospodarczej najczęściej mamy na myśli ogół przedsiębiorstw, poniekąd wrzucając je wszystkie do jednego worka, czasem dzieląc na kilka kategorii. Prawda jednak jednak taka, że ze względu na formę prawną, typów działalności możemy wyróżnić całkiem sporo. Jakie konkretnie można spotkać?

• Jakie rodzaje działalności gospodarczej wyróżniamy?
• Czym wyróżnia się jednoosobowa działalność gospodarcza?
• Spółka cywilna – charakterystyka
• Spółka handlowa – rodzaje i charakterystyka
• Formy spółki handlowej – spółki kapitałowe
• Formy spółki handlowej – spółki osobowe

Jakie rodzaje działalności gospodarczej wyróżniamy?

Chcąc założyć i prowadzić własną firmę, warto mieć na uwadze fakt, że w zależności od formy prawnej będziemy mieli do czynienia z kilkoma formami działalności gospodarczej. Główny podział wyróżnia trzy podstawowe typy: jednoosobową działalność gospodarczą, spółki cywilne oraz spółki handlowe. W ostatniej grupie występuje jeszcze dodatkowe rozróżnienie spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjna) oraz osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa oraz komandytowo-akcyjna).

Czym wyróżnia się jednoosobowa działalność gospodarcza?

Jest to najprostsza forma działalności gospodarczej, która przeznaczona jest dla osób fizycznych i rejestrowana w CEIDG. Nie ma tutaj konieczności posiadania kapitału początkowego. Rodzaj prowadzonej księgowości będzie zależał od formy opodatkowania (zasady ogólne, ryczałt lub karta podatkowa) i to przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wobec klientów.

Oczywiście może zatrudnić pracowników, ale to na jego barkach spoczywa funkcjonowanie i rozwój firmy. Konieczne jest też wnoszenie opłat do ZUS-u niezależnie od tego czy są zyski, czy ich nie ma. Ta forma działalności przeznaczona jest przede wszystkim dla małych i średnich firm.

Spółka cywilna – charakterystyka

Aby założyć spółkę cywilną, koniecznie musi być co najmniej dwóch wspólników (osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne), a dokument założycielski powinien być w formie pisemnej. Nazwa firmy musi zawierać nazwiska wszystkich wspólników z dodatkiem „spółka cywilna”. Konieczna jest też rejestracja w CEIDG. Co istotne, taka spółka nie płaci podatku dochodowego, ponieważ każdy wspólnik rozlicza się samodzielnie. Zazwyczaj prowadzi się księgowość uproszczoną, w formie ksiąg lub ryczałtu, jeżeli jednak dochód firmy przekracza 2 mln euro, wówczas konieczne jest prowadzenie pełnej księgowości.

Nie wymaga się żadnego kapitału początkowego, a cała formuła prawna jest stosunkowo prosta. Minusy: wspólnicy za wszystko odpowiadają solidarnie, to znaczy, że nawet jeżeli tylko jedna osoba podejmie konkretną decyzję, to wszyscy ponoszą jej konsekwencje i są zobowiązani do realizacji. Każdy z nich także odpowiada za firmę własnym majątkiem. To oczywiście rodzi większe ryzyko.

Spółka handlowa – rodzaje i charakterystyka

Spółka handlowa także jest całkiem popularną formą prowadzenia biznesu, choć oczywiście biorąc pod uwagę różne typy działalności, będą się one między sobą różnić. Warto się im przyjrzeć bliżej, pamiętając, że dzielą się one dodatkowo na spółki osobowe (jawna, partnerka, komandytowa, komandytowo-akcyjna) i kapitałowe (z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjna). Te formy prawne są już bardziej skomplikowane i bardziej wymagające także pod względem prawnym.

Formy spółki handlowej – spółki kapitałowe

Do spółek kapitałowych zaliczają się dwie formy – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) oraz akcyjna. Warto wiedzieć czym się różnią między sobą i jakie są ich cechy charakterystyczne.

1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Wyróżnia się tutaj przynajmniej jednego założyciela, osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną, przy czym konieczne jest podpisanie umowy notarialnej, choć istnieje możliwość zastosowania rejestracji w formie uproszczonej. Nazwa może być dowolna, ale musi być zastosowany dopisek „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Minimalny kapitał zakładowy powinien wynosić 5000 zł, co pozwala na ograniczenie odpowiedzialności wspólników tylko do samego wkładu. Koniecznie należy także wpisać spółkę do KRS, ma się na to czas do 6 miesięcy od momentu założenia, jak również należy przy tym prowadzić pełną księgowość.

Plusem tych spółek jest właśnie ograniczenie odpowiedzialności finansowej, możliwość prowadzenia działalności gospodarczej na dużą skalę, a także może stanowić odrębny podmiot nietożsamy ze wspólnikami. Minusem jest konieczność złożenia wkładu zakładowego, pełna księgowość, skomplikowane formalności prawne przy zakładaniu, a także podwójne opodatkowanie.

2. Spółka akcyjna

Jest to forma działalności przeznaczona dla tych, co planują wejść na giełdę. Konieczny jest przynajmniej jeden założyciel oraz umowa w formie aktu notarialnego. Niestety konieczne jest także wyłożenie wkładu zakładowego w kwocie co najmniej 100 tys. zł, a każdy ze wspólników staje się tym samym akcjonariuszami spółki. Konieczne jest także ustanowienie rady nadzorczej, zarządu, a także dokonanie wpisu do KRS. Prowadzona księgowość musi być w formie pełnej, dodatkowo co roku wymagane są sprawozdania finansowe, sprawdzane przez biegłego rewidenta.

Plusem może być fakt, że w ten sposób można skupiać większą ilość akcjonariuszy, którzy jednocześnie nie odpowiadają za zobowiązania spółki. W ten sposób także łatwiej pozyskać dodatkowe fundusze i dofinansowania.

Formy spółki handlowej – spółki osobowe

Mówiąc o spółkach osobowych, ma się na myśli cztery ich rodzaje – spółkę jawną, partnerską, komandytową i komandytowo-akcyjną.

1. Spółka jawna

Cechy charakterystyczne to co najmniej dwóch wspólników, umowa w formie pisemnej, ewentualnie z aktem notarialnym i z nazwiskiem w nazwie co najmniej jednego wspólnika. Spółkę należy wpisać do KRS, nie ma jednak wymogu wkładu kapitału początkowego, a księgowość może być uproszczona, chyba że dochody spółki przekroczą 2 mln euro. Działalność ta nie ma osobowości prawnej, a wspólnicy są podatnikami podatku dochodowego. Każdy z nich odpowiada całym swoim majątkiem za podjęte zobowiązania i odpowiadają za nie solidarnie.

2. Spółka partnerska

I tutaj koniecznie musi być co najmniej dwóch wspólników – partnerów i osoby prawne, które sporządzają umowę w formie pisemnej, ewentualnie z aktem notarialnym. Nazwa firmy powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego wspólnika wraz ze zwrotem „i partner/partnerzy”. Konieczne jest też wpisanie spółki do KRS, z kolei jeżeli chodzi o księgowość, może być ona uproszczona, chyba że dochód przekracza 2 mln euro. Tu też partnerzy wpłacą osobno podatek dochodowy, ale można dodatkowo powołać zarząd (nie jest to wymogiem). Każdy partner może reprezentować spółkę, a jeżeli chodzi o odpowiedzialność, jest ona rozdzielona pomiędzy każdą osobę.

3. Spółka komandytowa

To co najmniej dwóch wspólników, w tym jeden komplementariusz i jeden komandytariusz. Umowa sporządzana jest w formie aktu notarialnego, a nazwa powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego komplementariusza, z oznaczenie „sp. k.”. Tu też konieczna jest rejestracja w KRS, choć nie jest wymagane wyłożenie wkładu zakładowego. Księgowość musi być pełna, jednak każdy ze wspólników rozlicza się osobno z podatku dochodowego, ponieważ spółka nie ma osobowości prawnej.

Nie ma tu żadnych organów nadzorujących, a każdy wspólnik może reprezentować spółkę. Odpowiedzialność w pierwszej kolejności idzie na aktywa firmy, ale co najmniej jeden komplementariusz odpowiada całym majątkiem, a komandytariusz określoną w umowie kwotą.

4. Spółka komandytowo-akcyjna

Wygląda to podobnie jak wyżej, z tym wyjątkiem, że mamy tutaj do czynienia ze wspólnikami, czyli komplementariuszem i akcjonariuszem. Umowa to statut aktu notarialnego i konieczność wpisu do KRS. W nazwie może być nazwisko komplementariusze (ale nie akcjonariusza), dodatkowo konieczny jest wkład początkowy w wysokości co najmniej 50 tys. zł.

Księgowość prowadzona jest w formie pełnej i odprowadzany jest podatek dochodowy od osób prawnych. Musi też zostać powołany organ nadzorczy – zgromadzenie i/lub rana nadzorcza. Odpowiedzialność w pierwszej kolejności spada na aktywa spółki – komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem, a akcjonariusz nie odpowiada w ogóle za działanie spółki.